Loading...
 

Απαγορευμένος Πλανήτης

Ο τίτλος του περιοδικού στο πρώτο τεύχος
Ο τίτλος του περιοδικού στο πρώτο τεύχος


Ο Απαγορευμένος Πλανήτης ήταν περιοδικό επιστημονικής φαντασίας που κυκλοφόρησε τις δεκαετίες του '80 και του '90, σε δυο διακριτές περιόδους. Συνολικά εκδόθηκαν 19 τεύχη του· την πρώτη περίοδο, από το Μάρτιο 1987 ως το Φθινόπωρο 1990, δέκα. Τη δεύτερη, από τον Ιούνιο 1996 ως τον Απρίλιο 1999, εννιά ακόμα. Εκδότης του ήταν ο Γιώργος Μπαζίνας.

Πρώτο Τεύχος
Το πρώτο τεύχος του Απαγορευμένου Πλανήτη με υπότιτλο «το περιοδικό της επιστημονικής φαντασίας» και υπεύθυνο σύνταξης τον Δημήτρη Αρβανίτη κυκλοφόρησε το Μάρτιο-Απρίλιο 1987. Είχε μικρό σχήμα, βιβλιοδεσία κολλητή στη ράχη και τιμή 300 δρχ. Στα στοιχεία έκδοσης ανέφερε ότι ήταν περιοδικό του εκδοτικού οίκου Ars Longa. Υπεύθυνος ατελιέ ήταν ο Δημήτρης Ζαραβίνος.

Στο editorial μεταξύ άλλων αναφερόταν: «O ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ. Καιρός ήταν. Από όλες τις απόψεις. Σε σχέση με τις διαδοχικές εξαγγελίες μας για το πότε κυκλοφορεί. Καιρός ήταν αφού η τελευταία απόπειρα για περιοδικό επιστημονικής φαντασίας ανήκει στο μακρινό 1978. Τυπικά, λοιπόν ο Απαγορευμένος Πλανήτης είναι το 4ο περιοδικό επιστημονικής φαντασίας στην Ελλάδα, μετά το Αναλόγιο (εννέα τεύχη 1976 - 77), την Ανδρομέδα (ένα τεύχος, Οκτώβριος 1977) και το Nova (τέσσερα τεύχη 1978). Η κεντρική ιδέα αυτού του περιοδικού είναι γνωριμία, πληροφόρηση κι απόλαυση της λογοτεχνίας της επιστημονικής φαντασίας. Η γνωριμία θα γίνεται με άρθρα κατατοπιστικά που θεωρούν πως πρέπει να τα πούμε από την αρχή (...) Δεν πιστεύουμε πως ο αναγνώστης της επιστημονικής φαντασίας χρειάζεται επιστημονικές γνώσεις ή ιστορικές γνώσεις του είδους (...) Τα περισσότερα διηγήματα που θα δημοσιεύσουμε είναι σχετικά σύγχρονα (της τελευταίας εικοσαετίας), από αυτό που ονομάστηκε νέο κύμα κι έπειτα (...) Πιστεύουμε (...) Πως το ραντεβού μας θα είναι δίμηνο και τακτικό.»

Σε εκείνο το πρώτο τεύχος υπήρχαν διηγήματα των Robert Silverberg (σε μετάφραση Δημήτρη Αρβανίτη), Philip K. Dick (μτφ. Πηνελόπης Δεληπέτρου), Hilary Bailey (μτφ. Δημήτρη Αρβανίτη), Laurence Mark Janifer (μτφ. Γιώργου Σκρέτα), Ursula Le Guin (μτφ. Λίλης Ιωαννίδου), Samuel Delany (το περίφημο «Aye, and Comorrah» σε μτφ. Κατερίνας Χριστοδούλου), Harlan Ellison (μτφ. Δάφνης Δημητρίου), Tanith Lee (μτφ. Δάφνης Δημητρίου) και James Tiptree Jr. (μτφ. Μαρίνας Λώμη). Υπήρχε επίσης μια συνέντευξη του Samuel Delany που είχε δημοσιευθεί στο Heavy Metal (1983) και ένα άρθρο του Δημήτρη Αρβανίτη για την επιστημονική φαντασία «για αρχάριους και προχωρημένους».

Πρώτη Περίοδος
Το εξώφυλλο του 2ου τεύχους
Το εξώφυλλο του 2ου τεύχους
Η πρώτη περίοδος έκδοσης του περιοδικού κράτησε ως το τεύχος με αριθμό 7 και ημερομηνία «Φθινόπωρο 1990». Επειδή όμως από το 4ο τεύχος (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1988, «σε νέα τροχιά», 380 δρχ.) το περιοδικό άλλαξε σχήμα (πήγε σε μεγάλη σελίδα και βιβλιοδεσία καρφίτσας) η αρίθμηση είχε αρχίσει ξανά από την αρχή, οπότε το τελευταίο τεύχος της πρώτης περιόδου ήταν στην πραγματικότητα το 10ο του περιοδικού. Στο μεταξύ, τα δύο τελευταία τεύχη, δηλ. το 6 (9) και το 7 (10) είχαν επιστρέψει στο μικρό μέγεθος σελίδας.

Όπως είχε υποσχεθεί στο πρώτο τεύχος, το περιοδικό εξακολούθησε να παρουσιάζει διηγήματα από τη σύγχρονη επιστημονική φαντασία («από το νέο κύμα και έπειτα»), άρθρα και μεταφράσεις συνεντεύξεων. Αρκετοί από τους συγγραφείς που πέρασαν από τις σελίδες του Πλανήτη έκαναν τότε τα πρώτα τους βήματα στο εξωτερικό και εκ των πραγμάτων εμφανίζονταν πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό.

Για εκείνη την περίοδο ο Δημήτρης Αρβανίτης μιλώντας στο REDWorlds.gr είπε: «(...) το σημαντικό για μένα ήταν η καλή συνεργασία με τον εκδότη. Ήμουν διευθυντής σύνταξης, έκανα την επιλογή των διηγημάτων και τη γενικότερη επιμέλεια, αλλά ο Γιώργος Μπαζίνας συμμετείχε ενεργά στο περιοδικό, επειδή αγαπούσε κι αυτός πολύ την εφ. Για τα διηγήματα ψάχναμε σε ανθολογίες και στα μεγαλύτερα ξένα περιοδικά, όπως το Asimov’s, το Magazine of Fantasy and Science Fiction, αλλά και το αγγλικό Interzone. Έτσι, κάποια στιγμή φτάσαμε να βάζουμε διηγήματα που είχαν μόλις δημοσιευθεί στο εξωτερικό. Σχηματίστηκε μια μικρή ομάδα μεταφραστών και έκανε στα δυο πρώτα τεύχη την εικονογράφηση ο Ζαφείρης Ιωσηφίδης».

Την πρώτη περίοδο το περιοδικό δεν είχε δημοσιεύσει κανένα διήγημα έλληνα συγγραφέα. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με το θέμα στην ίδια συνέντευξη, ο Αρβανίτης εξήγησε: «Δεν είχα εκείνο τον καιρό υπόψη μου κάποιο αδημοσίευτο διήγημα έλληνα συγγραφέα που να μου αρέσει. Είχαν σταλεί ελάχιστα, από άγνωστους κυρίως συγγραφείς, τα είχα διαβάσει, αλλά δεν έκρινα ότι διέθεταν την απαιτούμενη ποιότητα και ωριμότητα. Δεν μιλάμε για ανθρώπους όπως ο Πανώριος και ο Μπαλάνος, που είχαν ήδη δημοσιεύσει τη δουλειά τους σε συλλογές. Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές με έχουν ρωτήσει γιατί δεν δημοσιεύσαμε Έλληνες, μήπως ήταν «άποψη» ή εκλεκτισμός. Όχι. Απλώς δεν μας είχαν σταλεί διηγήματα που να ανταποκρίνονται στο επίπεδο που επιδιώκαμε για το περιοδικό. Ελπίζω τουλάχιστον να συνέβαλε το περιοδικό στο να ξεπηδήσει αργότερα η νεότερη γενιά Ελλήνων, που έγραψε ποιοτικά».

Και για την πρώτη αλλαγή του σχήματος: «Με τη βοήθεια του Χρήστου Αρβανίτη βελτιώθηκε ο σχεδιασμός και άλλαξε το σχήμα, μεγάλωσε, για να φαίνεται καλύτερα το περιοδικό στα περίπτερα, μπήκαν ειδήσεις και μικρά επιστημονικά άρθρα, έγιναν κάποια βήματα. Αλλά ποτέ δεν φτάσαμε το τιράζ που θα καθιέρωνε το περιοδικό. Μην ξεχνάτε πόσο δύσκολη είναι η υπόθεση έκδοση περιοδικού στην Ελλάδα, ακόμα και σε θέματα πιο mainstream, πόσω μάλλον στην επιστημονική φαντασία».

Δεύτερη Περίοδος
To εξώφυλλο του 1ου τεύχους της «άλλης εποχής»
To εξώφυλλο του 1ου τεύχους της «άλλης εποχής»
Μετά από 6 χρόνια και 4 μήνες διακοπής της κυκλοφορίας του, ο Απαγορευμένος Πλανήτης επανήλθε σε μεγάλο σχήμα και υπεύθυνο σύνταξης τον Χριστόδουλο Λιθαρή στη θέση του Δημήτρη Αρβανίτη. Το logo ήταν «άλλη εποχή» ενώ άλλαξε και ο υπέρτιτλος, σε «η λογοτεχνία της επιστημονικής φαντασίας» που αργότερα επαυξήθηκε σε «η συναρπαστική, απολαυστική, ουσιαστική λογοτεχνία της επιστημονικής φαντασίας». Η τιμή του περιοδικού ήταν 1,200, 1,300 ή 1,500 δρχ. ανάλογα με το τεύχος.

Τη δεύτερη περίοδο ο Πλανήτης δημοσίευσε διηγήματα ήδη γνωστών αλλά και νέων συγγραφέων, «τόσο άγνωστων που (όπως σημείωνε ο υπεύθυνος σύνταξης στο editorial) δεν έχουν καν καταγραφεί βιογραφικά στοιχεία τους». Σε εκείνο το πρώτο τεύχος της δεύτερης περιόδου (και 11ο από την έναρξη της κυκλοφορίας του) το περιοδικό περιλάμβανε διηγήματα των Geoffrey A. Landis, Connie Willis, Greg Egan, Ian Lee, Larry Niven, Norman Spinrad, George Alec Effinger, Terry Bisson, Ian Watson, James E. Gunn, όλα σε μετάφραση Χριστόδουλου Λιθαρή καθώς και ένα διήγημα της Pat Cadigan σε μετάφραση Δημήτρη Αρβανίτη. Επίσης, ένα κείμενο στη μνήμη του Roger Zelazny (1937-1995).

Ο Λιθαρής συνέχισε να εκτελεί καθήκοντα μεταφραστή παράλληλα με εκείνα του υπεύθυνου σύνταξης στα επόμενα τεύχη της δεύτερης περιόδου. Για παράδειγμα, μετάφρασε όλα τα διηγήματα του δεύτερου τεύχους και την πλειοψηφία των διηγημάτων της δεύτερης περιόδου, αν και σταδιακά εμφανίστηκαν και άλλοι μεταφραστές.

Στο τρίτο τεύχος το περιοδικό έκανε για πρώτη φορά δεκτά διηγήματα ελλήνων συγγραφέων (Φώντα Λάδη και Νίκου Αλμπανόπουλου), στο 5ο των Ανθίππης Φιαμού, Δημήτρη Βανέλλη, Απόστολου Μανουρά και Μάγιας Διαμάντη, στο 6ο του Διονύση Παπαδόπουλου, στο 8ο της Μαρίας Χρυσοχού και στο 9ο και τελευταίο τεύχος των Φίλιππου Αλέξανδρου Χασιαλή και Νίκου Αλμπανόπουλου.

Διακοπή Κυκλοφορίας
Με το 9ο τεύχος της δεύτερης περιόδου (19ο συνολικά) το περιοδικό διέκοψε την κυκλοφορία του.

Σε μια συνέντευξή του στο comicdom.gr (αναδημοσιεύεται εδώ) ο εκδότης του είπε σχετικά: «(...) Το κοινό (...) που διαβάζει επιστημονική φαντασία είναι πολύ μικρό. Κάποια βιβλία που έχουν μια πιο ευρεία αναγνωρισιμότητα τα καταφέρνουν. Ο Απαγορευμένος Πλανήτης δεν είχε ποτέ πωλήσεις ικανές να τον κρατήσουν. Ήταν πάντα το φτωχό αδελφάκι των εκδόσεών μας. Το φαινόμενο πάντως είναι διεθνές. Πολλά περιοδικά ΕΦ έχουν κλείσει ανά τον κόσμο».

Ανάλογη ήταν η διατύπωση του Δημήτρη Αρβανίτη, στην συνέντευξή του που αναφέρεται παραπάνω: «Είχε απήχηση (σ.σ. ο Πλανήτης), αλλά όχι την κυκλοφορία που θα τον έκανε αυτάρκη. Ουσιαστικά τα βιβλία (σ.σ. των εκδόσεων Ars Longa) χρηματοδοτούσαν το περιοδικό, το οποίο μαζί με το Παρά Πέντε αποτελούσε ένα καλό μέσο για να διαφημιστούν τα βιβλία (...) Τα δύο μαζί –σειρά εφ βιβλίων και Πλανήτης– θα μπορούσαν να έχουν διάρκεια, αλλά για επιχειρηματικούς λόγους αυτό δεν επιτεύχθηκε. Προσπάθειες να μεγαλώσει η κυκλοφορία του έγιναν, αλλά δεν απέδωσαν όσο θέλαμε (...) Πάντως βγήκαν αρκετά τεύχη ώστε μέχρι σήμερα να είναι το περιοδικό με τη μεγαλύτερη διάρκεια στην ελληνική εφ, όπως είπαμε. Για χρόνια συναντούσα κόσμο που μου έλεγε ότι το διάβαζε τακτικά. Δημιούργησε με δυο λόγια ένα πιστό κοινό, που αναζητούσε φρέσκια και καλή εφ».

Μέρος της ύλης του περιοδικού μπορεί κανείς να το διαβάσει ηλεκτρονικά στο αρχείο του altfactor