Loading...
 

Φάσμα (περιοδικό)

To εξώφυλλο του 2ου τεύχους
To εξώφυλλο του 2ου τεύχους
Το Φάσμα ήταν περιοδικό που εξέδωσε το 1971 ο Δημήτρης Παναγιωτάτος. Ήταν αφιερωμένο στο «φανταστικό στην τέχνη». Διέκοψε την κυκλοφορία του μετά την έκδοση του 2ου τεύχους του.

Για την έκδοση του περιοδικού, ο Παναγιωτάτος μιλώντας στον Άγγελο Μαστοράκη (περ. Big Bang, τ. 8, 1999) είπε: «(...) είχα κάνει το πρώτο περιοδικό για το φανταστικό στον κινηματογράφο, στην λογοτεχνία και στις τέχνες γενικότερα, το 'Φάσμα'. Φοιτητής της Νομικής, το 1971, είχα βγάλει δύο τεύχη σε 500 αντίτυπα. Καταλαβαίνεις τη δυσκολία τότε... Εν μέσω χούντας, όλοι μου έλεγαν εσύ μιλάς για το φανταστικό, εμείς μιλάμε για επανάσταση. Γυρνούσα να το μοιράσω στα βιβλιοπωλεία και τους έλεγα 'θέλετε ένα περιοδικό για το φανταστικό' και μου έλεγαν 'καλά άστο να δούμε τι γίνεται...'»

Στο εκδοτικό σημείωμα του 1ου τεύχους διαβάζουμε: «Φανταστικό δεν είναι το ανύπαρκτο, το ανεξήγητο ή το αδύνατο. Τα όνειρα υπάρχουν, εξηγούνται και μπορούν να βγουν αληθινά. Αν δεν παριστά, το φανταστικό εκφράζει κάτι που γίνεται και δεν το βλέπουμε, που δεν έγινε (ακόμα) κάτι που έγινε σε μικρότερες διαστάσεις. Ως ένα σημείο, όλη η τέχνη χαρακτηρίζεται σαν φανταστική. Φανταστικό στην τέχνη είναι ό,τι έχει κοιταχτεί σε αυτήν με μεγεθυντικό φακό ή μαγικό καθρέπτη. Πώς υπάρχει το φανταστικό στην τέχνη; Είτε εισχωρεί παράδοξα μέσα στα πλαίσια της πραγματικότητας είτε κινιέται σε έναν κόσμο όμοιό του είτε σαν πραγματικό, σπάζει τα δεσμά του με την χώρα του και συμπεριφέρεται με φανταστικό τρόπο».

Στο σημείωμα του 2ου τεύχους αναγράφεται: «Το περιοδικό αυτό δεν εξυπηρετεί καμία οικονομική φιλοδοξία. Στο δεύτερο μόλις τεύχος αυξήσαμε τις σελίδες του κατά 20 διατηρώντας την τιμή στο ίδιο επίπεδο. Μια εναλλασσόμενη παρουσίαση των μορφών του φανταστικού σκοπεύουμε να προσφέρουμε σε όσους διαθέτουν τις απαραίτητες για αυτό γνώσεις και την απαιτούμενη ευαισθησία. Το 'Φάσμα' θα ακολουθήσει τη μοίρα του εξειδικευμένου εντύπου: ή θα το αγνοήσει κανείς ολοκληρωτικά ή θα γίνει φανατικός οπαδός του. Χρειαζόμαστε τους φανατικούς όλης της Ελλάδας. Από τον αριθμό τους εξαρτάται η επιβίωση του μοναδικού περιοδικού στον τόπο μας σχετικά με το φανταστικό. Είχαμε γράψει στον πρόλογο του πρώτου τεύχους: Ας ζωντανέψουν οι κινήσεις των μυστικών δυνάμεων του συναισθήματος και της φαντασίας. Και ακόμα: Ίσως η τραγική ιδιότητα της ζωής να διακρίνεται καθαρότερα στην υπερβολή. Αν οι αναγνώστες αυτών των σελίδων, κατορθώσουν να συλλάβουν (μέσα από το φανταστικό) το αληθινό νόημα της πραγματικότητας δεν θα πρέπει να θεωρείται μάταιη η έκδοση του 'Φάσματος'».

Τα περιεχόμενα του 2ου τεύχους, που κυκλοφόρησε το Φθινόπωρο 1971 (σελ. 58) ήταν:
  • Μαρία Λαϊνά, ένα ποίημα
  • Άντονι Γκίλμπερτ, Ο ύπνος είναι ο εχθρός, διήγημα σε μετάφραση Μάνιας Παπακωνσταντινοπούλου
  • Γιάννης Λούλης, Το πρόβλημα του κλειστού δωματίου
  • Τριαντάφυλλος Πίττας, Το φανταστικό στη λογοτεχνία - ο κλέφτης του παλτού
  • Ντέιβ Γκρίφιθ, Ο ζωγράφος Ντέιβιντ Μπράιτον
  • Δημήτρης Παναγιωτάτος, Αναδρομή στις ταινίες του Φρανκενστάιν
  • Άλκης Λελούδης, Ο Ρότζερ Κόρμαν και ο κύκλος του Πόε
  • Πατρίτσια Χάισμιθ, Η φύση του πράγματος, πρόλογος - μετάφραση Τζούλιας Παναγιωτάτου
  • Φάσματα (στήλη με κριτική ανασκόπηση των ταινιών που είχαν προβληθεί στους αθηναϊκούς κινηματογράφους, γραμμένη από τους Δ.Π. & Γ.Λ.)

Το περιοδικό είχε μικρό μέγεθος σελίδας 16,6Χ19,5 εκ. Εκδότης και διευθυντής ήταν ο Δημήτρης Παναγιωτάτος. Η τιμή του τεύχους ήταν 15 δραχμές και η ετήσια συνδρομή 60. Στη σελίδα των περιεχομένων διαβάζουμε σχετικά με την κυκλοφορία του: «Το Φάσμα κυκλοφορεί σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων. Υπάρχει στα βιβλιοπωλεία Δωδώνη, Καρτιέ Λατέν, Book Nook, Εστίας, Καμπανά».

Στις τελευταίες του σελίδες το τεύχος 2 είχε και δύο διαφημίσεις για κυκλοφορία νέων βιβλίων. Μια των εκδόσεων Ερμείας και μια για το Καλιαρντά του Ηλία Πετρόπουλου.

Το ποίημα της Μαρίας Λαϊνά που δημοσιεύθηκε στην 4η σελίδα του 2ου τεύχους:

Ένα άδειο σπίτι
γεμάτο πόρτες
και συ να φεύγεις και να ξανάρχεσαι
με θόρυβο φτερών.

Ένα ακίνητο κορμί
γεμάτο σιωπή
και συ να φεύγεις και να ξανάρχεσαι
στάζοντας αίμα.

Τα μάτια μου,
τα χέρια μου,
και τελευταία η καρδιά μου
δε γίνεται να σε βαστάξουν πια.

Αρκετά χρόνια μετά, το 1982, ο Γιάννης Σοδλάτος των εκδόσεων Αιγόκερως εξέδωσε ένα περιοδικό λογοτεχνίας με τον ίδιο τίτλο (Φάσμα), και την άδεια του Δημήτρη Παναγιωτάτου για τη χρήση του ονόματος. Από το νέο Φάσμα που δεν πρέπει να συγχέεται με το αρχικό κυκλοφόρησαν τέσσερα τεύχη.