Το εξώφυλλο του βιβλίου
Το σημείο στο οποίο το έργο εκτρέπεται από την πραγματική ιστορία, τοποθετείται προς το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου: Η Σοβιετική Ένωση -εσκεμμένα- προέλασε βραδύτερα από τα ανατολικά, την ώρα που στο δυτικό μέτωπο οι Σύμμαχοι αντιμετώπιζαν σοβαρές δυσκολίες. Η Γερμανία άντεξε 8 μήνες περισσότερο (ο Χίτλερ αυτοκτόνησε το Δεκέμβριο 1945) και στο μεταξύ η ΕΣΣΔ «σοβιετοποίησε» ολόκληρη την ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, που πλέον ονομάζεται επίσημα «Σοσιαλιστική Δημοκρατία Ελλάδας». Κυβερνών (αλλά και μοναδικό νόμιμο) κόμμα είναι το ΚΚΕ και ηγέτης του -αρχικά- ο Νίκος Ζαχαριάδης, μέχρι το θάνατο του Στάλιν, οπότε η εξουσία πέρασε στους ανανεωτικούς: Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέλαβε ο Ηλίας Ηλιού, Πρωθυπουργός ο Μάρκος Βαφειάδης, Γενικός Γραμματέας του κόμματος ο Μήτσος Παρτσαλίδης. Αυτή η περίοδος όμως, με τις φιλελεύθερες αλλαγές που έφερε στη λειτουργία του καθεστώτος, κράτησε λίγο. Θορυβημένη η κομματική νομενκλατούρα της ΕΣΣΔ από τον αέρα της ανανέωσης στις χώρες-δορυφόρους, αντέδρασε. Καθαίρεσε το Χρουστσόφ και ανέδειξε τον «κεντρώο» Μπρέζνιεφ, δίνοντας το σήμα για ανάλογες καθαιρέσεις στις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Στην Ελλάδα νέος ισχυρός άνδρας αναδείχτηκε ο ηπειρώτης Κώστας Χαρισιάδης, παλιός σταλινικός. Σταδιακά τα στελέχη που είχαν απομακρυνθεί επέστρεψαν στην εξουσία (με εξαίρεση στοιχεία της παλιάς φρουράς που είχαν εκτεθεί στα μάτια του λαού) και δομές που είχαν καταργηθεί ή ατονήσει αναστήθηκαν. Το 1973, η εξέγερση του Πολυτεχνείου συνέβη πράγματι, αλλά έλαβε χώρα ενάντια στο σταλινικό καθεστώς που την κατέστειλε άγρια. Δεκάξι χρόνια αργότερα όμως, το 1989, τίποτα δεν μπορούσε να το σώσει από την κατάρρευση.
Το μυθιστόρημα ξεκινά (κεφ. 1) με μια σκηνή στο πρώην Καλλιμάρμαρο, εστιασμένη στον «εθνικό ποιητή»:
«Φορούσε γούνα. Φορούσε μια γούνα καφέ, στους 32 βαθμούς Κελσίου, στη σοσιαλιστική Αθήνα του Σεπτέμβρη του 1973. Μέσα στην άγρια ζέστη της μόνο κατ' όνομα φθινοπωρινής βραδιάς, ζέστη που αντανακλούσαν και πολλαπλασίαζαν τα ογδοντάχρονα μάρμαρα του Σταδίου Νεολαίας και Δημοκρατίας, πρώην Παναθηναϊκού ή Καλλιμάρμαρου, εκείνος φορούσε μακρύ παλτό από γνήσια γούνα (...) Οποιοσδήποτε άλλος άντρας τολμούσε να κυκλοφορήσει με τέτοια εμφάνιση στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία (Σ.Δ.) Ελλάδας, είχε στην τσέπη του τη σύλληψη, τη διαπόμπευση από τη Λαϊκή Αστυνομία και την προσαγωγή του σε αυτόφωρο Λαϊκό Δικαστήριο (...) Οποιοσδήποτε άλλος, όχι όμως εκείνος. Εκείνος ήταν ο μόνος άντρας στη χώρα στον οποίο μια τέτοια εμφάνιση όχι μόνο επιτρεπόταν, αλλά και θεωρούνταν και εκ των ων ουκ άνευ, μια προσωπική καλλιτεχνική στολή (...) ακριβώς γιατί ήταν ο επίσημος κομματικός ποιητής (...) Ήταν ο σύντροφος (σ.) Ποιητής».
Ο Φύσσας δεν «αδικεί» το Γιάννη Ρίτσο: Παραθέτει εξάλλου (κεφ. 5) ένα αυθεντικό ποίημα του Ρίτσου με αφορμή το θάνατο του Στάλιν, που ο ποιητής αργότερα φρόντισε -διακριτικά- να αφαιρέσει από τις συλλογές του:
Όχι, δεν είναι αλήθεια. Δεν είναι αλήθεια.
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες. Σταματήστε τις,
Ο Ιωσήφ Στάλιν δεν πέθανε.
Είναι παρών ο Στάλιν στο παγκόσμιο πόστο του.
Ο Στάλιν ανεβάζει στις επάλξεις των πέντε ηπείρων τις σημαίες της ειρήνης.
Ο Στάλιν ετοιμάζει με το σκόρπιο αλεύρι του κόσμου
Ένα ολοστρόγγυλο καρβέλι υγείας.
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες. Σταματήστε τις.
Όσο κι αν μονόφθαλμα κανόνια στρέφουν το μαύρο ρύγχος τους ίσα κατά την υψικάμινο των ελπίδων μας ο Στάλιν αγρυπνεί στο παγκόσμιο πόστο του.
Σώπα γιαγιά και σκούπισε με το τσεμπέρι σου τα μάτια σου.
Όταν σβύνει η φωτιά σου κάτω από το τσουκάλι σου
Είναι ο Στάλιν που σκύβει και φυσάει τη φωτιά σου ν' ανάψει.
Όταν λείπει από το τραπέζι μας το ψωμί κι από το στρώμα μας τ' όνειρο κι απ' το δώμα μας το λυχνάρι είναι ο Στάλιν που ανάβει τα μεγάλα ηλεκτρικά στον ορίζοντα κι ακούμε κάτω από τα τούνελ της νύχτας τη βοή των τραίνων που μεταφέρουν λάδι και ψωμί και κάρβουνο στους πεινασμένους.
Γιατί ο Στάλιν είναι ο πρωτογιός των προλετάριων κι ο Στάλιν είναι ο πατέρας τους
Για τούτο κι ο πιο μαύρος τοίχος της πιο μαύρης νύχτας
Είναι γιομάτος απ' τους σωλήνες του φωτός.
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες
Οι αιώνες σκαρφαλώνουν στην κορυφή της ψυχής του ν' ανασάνουν μην πείτε πως ο ήλιος ορφάνεψε. Κοιτάχτε
Κάθε ήλιος και σελίδα - μέρα με την ημέρα - με τους ήλιους των 74 χρόνων του έφτιαξε ένα χοντρό βιβλίο από ατσάλι και τ' ακούμπησε στα γόνατα του κόσμου
Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν
Το έργο του: Λευτεριά
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες κι ακούστε
Πάνου από την κόκκινη πλατεία στην εξέδρα του ήλιου
ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν μιλάει: «Υπερασπίστε, Λαοί, την Ειρήνη».
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες. Σταματήστε τις,
Ο Ιωσήφ Στάλιν δεν πέθανε.
Είναι παρών ο Στάλιν στο παγκόσμιο πόστο του.
Ο Στάλιν ανεβάζει στις επάλξεις των πέντε ηπείρων τις σημαίες της ειρήνης.
Ο Στάλιν ετοιμάζει με το σκόρπιο αλεύρι του κόσμου
Ένα ολοστρόγγυλο καρβέλι υγείας.
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες. Σταματήστε τις.
Όσο κι αν μονόφθαλμα κανόνια στρέφουν το μαύρο ρύγχος τους ίσα κατά την υψικάμινο των ελπίδων μας ο Στάλιν αγρυπνεί στο παγκόσμιο πόστο του.
Σώπα γιαγιά και σκούπισε με το τσεμπέρι σου τα μάτια σου.
Όταν σβύνει η φωτιά σου κάτω από το τσουκάλι σου
Είναι ο Στάλιν που σκύβει και φυσάει τη φωτιά σου ν' ανάψει.
Όταν λείπει από το τραπέζι μας το ψωμί κι από το στρώμα μας τ' όνειρο κι απ' το δώμα μας το λυχνάρι είναι ο Στάλιν που ανάβει τα μεγάλα ηλεκτρικά στον ορίζοντα κι ακούμε κάτω από τα τούνελ της νύχτας τη βοή των τραίνων που μεταφέρουν λάδι και ψωμί και κάρβουνο στους πεινασμένους.
Γιατί ο Στάλιν είναι ο πρωτογιός των προλετάριων κι ο Στάλιν είναι ο πατέρας τους
Για τούτο κι ο πιο μαύρος τοίχος της πιο μαύρης νύχτας
Είναι γιομάτος απ' τους σωλήνες του φωτός.
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες
Οι αιώνες σκαρφαλώνουν στην κορυφή της ψυχής του ν' ανασάνουν μην πείτε πως ο ήλιος ορφάνεψε. Κοιτάχτε
Κάθε ήλιος και σελίδα - μέρα με την ημέρα - με τους ήλιους των 74 χρόνων του έφτιαξε ένα χοντρό βιβλίο από ατσάλι και τ' ακούμπησε στα γόνατα του κόσμου
Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν
Το έργο του: Λευτεριά
Σταματήστε λοιπόν τις καμπάνες κι ακούστε
Πάνου από την κόκκινη πλατεία στην εξέδρα του ήλιου
ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν μιλάει: «Υπερασπίστε, Λαοί, την Ειρήνη».
Η μυθιστορηματική υπόθεση του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από τη δράση τριών κυρίως ανθρώπων, λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Η Λαοκρατία Σερβίδου, πρόσφατα αποφυλακισμένη φοιτήτρια της Αρχιτεκτονικής, παύει να συλλέγει τραγούδια της φυλακής και παίρνει μέρος στην εξέγερση, αν και δεν πιστεύει στη νίκη. Ο ηχολήπτης Βαγγέλης Βάγγερ, παλιός φίλος της, προσφέρει στο Πολυτεχνείο το ραδιοφωνικό πομπό της κατάληψης. Ο Μελέτης Γερακιώτης, ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ σε σταδιακή δυσμένεια (νωρίτερα είχε πάρει μέρος στην καταστολή της Πράγας το '68, επικεφαλής του ελληνικού αποσπάσματος) ζει αγνοώντας σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα.
Παράλληλα ο συγγραφέας καταγράφει τη σκληρή τύχη του Κώστα Καραγιώργη, γιατρού και ηγέτη της αντίστασης στη Θεσσαλία, στη διάρκεια της Κατοχής. Ο Καραγιώργης ήταν υπαρκτό πρόσωπο, ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ και διευθυντής του Ριζοσπάστη. Εξοντώθηκε από το ίδιο το κόμμα 47 ετών, ως «εχθρός του Κόμματος και του κινήματος και υπηρέτης του ταξικού εχθρού».
Δε λείπουν, όπως αναφέρθηκε ήδη, αναφορές στον κομματικό - καθεστωτικό σύντροφο "Ποιητή" (ο Ρίτσος, χωρίς να κατονομάζεται) αλλά και σε γνωστά στελέχη του ΚΚΕ, με παραλλαγμένα τα ονόματά τους. Επίσης, η αναφορά στην εξέγερση του Πολυτεχνείου στηρίζεται, όπως έχει εξηγήσει ο συγγραφέας «στα Δεκεμβριανά του ΄44 απ΄την ανάποδη». Να σημειωθεί ότι ο Φύσσας υπήρξε στα νιάτα του μέλλος της ΚΝΕ και του ΚΚΕ (1974-1984).
Το έργο έχει δεχτεί επιρροές από το Ο άνθρωπος στο ψηλό κάστρο του Φίλιπ Ντικ, το 1984 του Όργουελ, Το μηδέν και το άπειρο του Κέσλερ και άλλα βιβλία αναφέρονται στη βιβλιογραφία.
Η Πλατεία Λένιν, πρώην Συντάγματος (ISBN 960-05-1224-8, σελ. 550) κυκλοφόρησε το Νοέμβριο 2005 από τις εκδόσεις Εστία, με εξώφυλλο του Φωκίωνα Κοπανάρη. Είχε ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία και ως σήμερα έχει κάνει 6 εκδόσεις.